تاثير مخرب اعتیاد مادر بر سلامت روانی فرزند

يك روانشناس با بيان اينكه اعتیاد مادر بر سلامت روانی فرزندان تاثير مستقيمي دارد، گفت: مادر نقش تعیین‌کننده‌اي در آرامش خانواده دارد و قطعا می‌تواند فرزندان خوبی را به جامعه تحویل دهد اما مادری که دچار اعتیاد باشد فاقد تمام ملاک‌های مادری است و با این شرایط در تربیت فرزند دچار مشکل می‌شود.دکتر افسانه صمدزاده در گفت و گو با روابط عمومي ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: خانواده یک واحد اجتماعی کوچک و حساس است و والدین جزو افرادی هستند که شخصیت فرزندان را شکل می‌دهند.وي با بيان اينكه نحوه شکل‌گیری شخصیت كودكان حاصل 3 فرایند جسمانی، شناختی و اجتماعی است، توضيح داد: فرآیند جسمانی را می‌توان به محیط قبل تولد، حین تولد و بعد از تولد طبقه‌بندی کرد. قبل از تولد، همان دوران جنینی است، مادری که باردار می‌شود موظف است در این دوره از كودك محافظت و نگه‌داری کند و قطعا مادری که گرفتار مواد مخدر است در محیط قبل تولد بر روي جنین تاثیر گذاشته و موقعیت جنین را به خطر انداخته است.اين استاد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز بيان داشت: مادران معتادی که تحت پوشش بهزیستی و یا سازمان‌های حمایتی هستند در دوران بارداری، زایمان و تولد نوزاد تحت کنترل می‌باشند چرا كه در خیلی از موارد اینگونه مادران در هنگام زایمان به مشکل برخورده‌اند حتی اخیرا در زایمان مادری که بسیار تحث تاثیر مواد بود، پزشکان به مشکل برخوردند و مجبور شدند از مواد مخدر برای تسهیل در زایمان استفاده کنند بنابراین مواد مخدر در فرآیند جسمانی جنین و نوزاد تاثیر به سزایی دارد .صمدزاده بيان داشت: مورد بعدی فرآیند شناختی نوزاد است که به بینش، آگاهی و طرحواره‌هایی که در ذهن نوزاد شکل گرفته است، برمي‌گردد. قطعا در زمان ورود فرزند به دنیا اولین طرحواره، طرحواره مکیدن سینه مادر و شیر خوردن می‌باشد حالا یک مادر معتاد که هیچ گونه مهارت فرزندپروری ندارد چگونه می‌تواند این بینش و آگاهی را به فرزندش انتقال دهد زیرا این آگاهی برای دوره قبل تولد است و قطعا هرچه سن فرزند بالاتر می‌رود نیازمند حمایت بیشتر از خانواده علی‌الخصوص مادر ست اما متاسفانه تمام این طرحواره‌ها به صورت ناقص در فرزندان شکل می‌گیرد.وي افزود: به عنوان مثال در طرحواره اعتماد نفس، ما می‌گوییم كودكي که اعتماد به نفس خوبی دارد قطعا مادری با اعتماد به نفس خوب توانسته این طرحواره را در وجود فرزندش شکل دهد و سطح آگاهی فرزندش را بالا ببرد ولی متاسفانه وقتی مادر این وضعیت را نداشته باشد این طرحواره در فرزند هم شکل نمی‌گیرد، وقتي هم كه فرزند احساس رضایت از خود را ندارد، كوتاهي از مادر بوده كه در دوران فرزندپروری این حس خوب را در فرزندش به وجود نياورده و او را از طريق پاداش و تشویق تاييد نكرده است.اين روانشناس با تاكيد بر اينكه والدین معتاد فاقد صلاحیت اخلاقی برای تربیت فرزند هستند، گفت: فرزندان این خانواده‌ها احساس‌ خودکم‌بینی، لجاجت، افسردگی و اضطراب دارند و در برابر حرف دیگران توانایی "نه" گفتن را ندارند.صمدزاده بيان داشت: نادیده گرفتن فرزند در خانواده‌های گرفتار اعتیاد، فرزند را دچار عواقب بدی مي‌كند و فرزند هیچگونه آموزشی از لحاظ اخلاقی و تربیتی نمی‌بیند، در این خانواده‌ها شاهد خشونت‌های خانگی، جنسی و حتي طلاق یا تعدد زوجات و روابط غیر اخلاقی پدر يا مادر هستیم و فرزند نيز هیچگونه محور و معیار اخلاقی را آموزش نمی‌بیند. در صورتیکه در مهارت‌های فرزندپروری این جزو اصول است که پدر و مادر باید برخي مهارت‌ها را آموزش ببینند تا بر سلامت روانی فرزندشان تاثير مثبتي داشته باشند.وي گفت: لازمه یک خانواده سالم این است که پدر و مادر از سلامت روحی و روانی فرزندشان آگاهی داشته باشند و بدانند فرزندشان با چه کسانی رفت و آمد و مراوده دارند اما متاسفانه بسياري از كودكاني كه در خانواده‌های معتاد مجبور به درآمدزایی برای تامین مواد مخدر هستند، ناگزیر با انواع آسیب‌هاي اجتماعي روبه رو هستند كه در شکل‌گیری شخصیت فرزند تاثير دارد.اين استاد دانشگاه بيان داشت: در یک خانواده مادر نقش تعیین‌کننده‌اي در آرامش خانواده دارد و قطعا می‌تواند فرزندان خوبی را به جامعه تحویل دهد اما مادری که دچار اعتیاد باشد فاقد تمام ملاک‌های مادری است و با این شرایط در تربیت فرزند دچار مشکل می‌شود. صمدزاده اظهار داشت: در خانواده‌هاي گرفتار اعتياد، مادر مهارت "نه" گفتن را به فرزند یاد نداده است و معمولا بیشتر این كودكان سکوت می‌کنند تا والدین خود را راضی نگه دارند و به این علت به هیچ فردی "نه" نمی‌گویند به ویژه افرادی که در حوزه قدرت وجود دارند و متاسفانه كودكاني که در این خانواده‌ها بزرگ می‌شوند هویت واقعی خودشان را از دست می‌دهند، این ‌كودكان در هر نوع رابطه‌ای دچار احساس ترس، اضطراب و شكست می‌شوند و حتی در بزرگسالی به علت همین ترس و عدم اعتماد به نفس نمی‌توانند در رابطه‌های خود موفق باشند زیرا هیچ طرحواره اعتماد به نفسی به  آنها آموزش داده نشده و در ازدواج‌هایشان نيز رفتارهای غیر منتظره و انتخاب‌های نادرستي دارند.وي ادامه داد: فرزندان در این خانواده‌ها یاد می‌گیرند دائم دروغ بگویند، خیانت و دزدي کنند، آنان جرم‌های بسياري را مرتکب می‌شوند، چرا كه معمولا كودكان در خانواده‌های ناامن بزهکار می‌شوند و این موارد خطر اعتیاد آنان را در آینده افزايش مي‌دهد.اين روانشناس بيان داشت: در حوزه اجتماعی می‌دانیم که كودك در محیط خوب می‌تواند سالم رشد کند اما محیط بد عمیق‌ترین بدبختی و تباهی را برایش وجود مي‌آيد، معمولا والدینی که دچار آلودگی به مواد مخدر هستند و فرزندانشان از هر لحاظ آسیب‌پذیرتر می‌شوند مادر معتاد آن خانواده، روان‌رنجوری و پریشان احوالی را به فرزند منتقل می‌کند و او را آماده بزهکاری می‌کند؛ چرا كه هیچ تعهدی به آینده و سرنوشت فرزندش ندارد؛ به همین علت ناامیدي، یاس و سرخوردگی در این فرزندان بارز است.صمدزاده با بيان اينكه نوع مخدری که مادر استفاده می‌کند هم بسیار مهم است، تصريح كرد: آسیب‌های هر نوع ماده مخدر با یکدیگر متفاوت است مثلا اگر مادری به سیگار اعتياد دارد نسبت به مادری که به حشیش و شیشه و... اعتياد دارد کاملا متفاوت است زیرا تاثیرگذاری‌های تک تک این مواد می‌تواند ویژگی‌های خاصی را در فرد به وجود بیاورد به عنوان مثال یکی از مشخصه‌های مادر معتاد به حشیش تونیک، فراموشی دوره‌ای و زوال شخصیت است و حتي در مهارت‌های حرکتی نیز دچار اختلال می‌شود و اين مادر دائما در حال تلو تلو خوردن و بیهوشی است و فرزندی هم که از این مادر به وجود می‌آید دچار ترس‌های درونی مي‌شود، پرخشگر می‌شود، حساسیت‌های بین فردی او بالا می‌رود و يا دچار اختلال شخصیت می‌شود.وي در پايان گفت: نقش تخریبی مادر معتاد از یک پدر معتاد بسيار بیشتر است و به دليل اينكه فرزند با مادر مراوده بیشتری دارد، متاسفانه فرزندان در خانواده با مادر معتاد از مراوده دور هستند.منبع: روابط عمومي ستاد مبارزه با مواد مخدر 96.08.15